Μεσαιωνικό γυαλί στην Κρήτη

      Μετά την εικονική αρχαιολογική βόλτα στην προϊστορική Κρήτη που πραγματοποιήσαμε με την Βέρα Κλώντζα-Γιάκλοβα τον Ιανουάριο 2009 συναντήσατε την ίδια πάλι τον Ιανουάριο 2010. Αυτή η αρχαιολόγος, συγγραφέας και μεταφράστρια από την Κρήτη έχει ετοιμάσει για τη Λέσχη των Φιλελλήνων Πράγας μια διάλεξη με τίτλο «Γυάλινα αντικείμενα – ένας φεγγίτης στη Μεσαιωνική Ιστορία της Κρήτης». Τι ξέρουμε για την Μεσαιωνική Κρήτη; Για την πρωτοβυζαντινή περίοδος 330-824, την αραβοκρατία στη Κρήτη 824 - 961, την B' Bυζαντινή Περίοδος 961-1204 και την Ενετοκρατία 1204-1669; Για το βιό των Βασιλέων και Αυτοκρατόρων και την Εκκλησία υπάρχουν γραπτές πηγές. Μόνο λίγο ξέρουμε για την καθημερινή ζωή του λαού τους. Επίσης λίγο για τα γυάλινα αντικείμενα. Ήταν τόσο ακριβά ότι ακόμα το 1647 τα βρούμε στην ινβεντάριο του πατρίκιου στο Ηράκλειο Τζουανές Ροδίτης του Μικέλε. Οι πρόσφατες αρχαιολογικές ανασκαφές φέρνουν στο φως μεγάλη ποσότητα ευρημάτων από γυαλί. Θρύψαλα αλλά και ολόκληρα αντικείμενα. Είδαμε έναν τάφο στον Πρινιάτικο Πύργο με το γυαλί in situ - επί τόπου. Στην παραβολή είδαμε τα γυάλινα αντικείμενα που προέρχονται από τις ανασκαφές στην Κρήτη, αλλά και σε ολόκληρη την Ελλάδα. Δημοσιεύτηκαν φωτογραφίες των γυάλινων ευρημάτων από την Κόρινθο, τη Θεσσαλονίκη, την Αρχαία Αγορά την Αθήνα, την Γόρτυνα και το Saraçhane. Η κ. Βέρα Κλώντζα-Γιάκλοβα μας παρουσίασε και τις ιστορικές πηγές οι οποίες αναφέρονται στο γυαλί, ανάμεσά τους μίλησε για τις τοιχογραφίες του Ιερού Ναού της Παναγίας της Κεράς στην Κριτσά που δείχνουν εικόνες με φυσητό γυαλί στο στρώσιμο τραπεζιού. Φιάλες με ψηλό λαιμό, ποτήρια, κύπελλα σχεδιασμένα εντελώς ρεαλιστικά. Φαίνεται και το πρασινωπό τους χρώμα και η διαφάνεια του γυαλιού. Για την παραγωγή γυαλιού στην Κρήτη μήπως μιλούν τα ονόματα των βενετσιάνικων υαλουργών στην Κρήτη, που βρήκε η κ. Κλώντζα στο αρχείο: Πριν 1330 υαλουργός λεγόμενος Μeno, 1331 ο Benedetto Placito, 1332 ο Donato Placito, 1338 ο Pace επιστρέψανε από την Βενετία από την Κρήτη όπου διατηρούσαν υαλοποιία. Ένα εργαστήρι φυσητού γυαλιού στην Κρήτη όμως δεν έχει βρεθεί μέχρι σήμερα. Στο τέλος της διάλεξης γνωρίσαμε και τα ονόματα των επιστημονικών κέντρων, του Ιστορικού μουσείου στο Ηράκλειο, της 13της Εφορείας Βυζαντινών Αρχαιοτήτων, του American archaeoogical Center INSTAP-EC στην Παχιά Άμμο και των συνεργατών, της Τσέχας Αρχαιολόγου Dr. Hedvika Sedláčková, του φωτογράφου Χρόνη Παπανικολόπουλο, της κ. Kathy Hall και της κ. Rita Roberts οι οποίοι συμβάλουν στην έρευνα της Βέρας Κλώντζα/Γιάκλοβα.

      Μίλαν Κόνετσνυ